Lệ Thanh. Sự nghiệp ca hát của nàng tuy chỉ vỏn vẹn có khoảng 10 năm kéo dài từ năm 1955 cho đến khoảng năm 1965, nhưng nàng đă chinh phục được trọn vẹn cảm t́nh của khán thính giả đương thời. Nàng và Thanh Thuư là 2 ngôi sao ăn khách nhất của các pḥng trà và đại nhạc hội, có nguy cơ lấn át các bậc đàn chị như Thái Thanh, Thuư Nga, Ánh Tuyết.
Nàng có một chất giọng nghẹt mũi thật đặc biệt, phát ra những âm thanh tựa như người bị nghẹt mũi mà giọng vẫn vang lộng và chắc nịch mê hoặc ḷng người. Phong cách tŕnh bày bản nhạc của nàng cũng đặc biệt không kém: nàng không hát liên tục một câu hát mà hay chia câu hát ra làm hai đoạn để ngừng và láy ở giữa câu rồi mới tiếp tục hát cho đến hết câu. Nàng c̣n láy qua láy lại tiếng cuối của câu hát, tạo nên cảm giác mới lạ cho nhạc phẩm được tŕnh bày.
Đang lúc danh vọng lẫy lừng như vậy, nàng bỗng nhiên bỏ nghiệp ca hát và đi lấy chồng, để lại nhiều nuối tiếc trong ḷng khách mộ điệu. Từ khi nàng giă từ sân khấu, có nhiều ca sĩ đă bắt chước cách hát đặc biệt của nàng để quyến rũ thính giả như Hà Thanh, Xuân Thu, hoặc Ngọc Lan tại hải ngoại sau này.
Ngày 20 tháng 9 năm 1980, nàng có trở lại sân khấu một lần duy nhất trong buổi ra mắt các sáng tác của nhạc sĩ Vy Hùng tại Montreal. Sau đó, nàng có cho thu âm một nhạc phẩm của Vy Hùng để làm kỷ niệm và sau đó được phát hành ra băng nhạc...." ( Suu Tam )
Đêm Tái Ngộ Y Vân
Em đứng đây chờ anh đă từ lâu Sân vắng thưa người đêm cũng buồn theo Một con đường sắt trăm con tầu Mưa nắng sớm khuya trưa chiều, Người nhớ người thương người yêu Em đứng đây chờ anh trước thềm ga Hiu hắt cây đèn đêm giă từ xưa Ngày xưa vội vă trong mưa nḥa, Nay lúc đón anh quay về Th́ sao thời gian chậm qua
Vọng từ chốn xa xa xăm. Hồi c̣i tầu rúc lên trong đêm Xe lăn trên đường nhịp nhàng. Từ từ về trước sân
Anh bước xuống tàu ngơ ngác vài giây Khi thấy em cười sau ánh đèn soi Nh́n nhau mà nói không nên lời, Nơi cũ lúc xưa tay rời Th́ nay lại tay cầm tay.
Lệ Thanh: Đây là một giọng hát có âm lượng vang lộng và một âm sắc thật ngọt ngào. Cô được đào tạo bởi nhạc sĩ Hùng Lân chung một ḷ với Ngọc Loan và Thu Hà. Cuộc đời đi hát của cô không xảy ra một điều tiếng điếm nhục nào dù vào những năm từ 1958 cho tới 1963, cô nổi tiếng như cồn. Cuộc đời của một nghệ sĩ nổi tiếng thường thu hút những cái nh́n xoi bói và những cặp mắt ṭ ṃ của những thứ kư giả đói tin, sẵn sàng khai thác tỳ vết cùng các bí ẩn đời tư của những người được quần chúng ái mộ, trong số đó có Lệ Thanh. Nhưng các kư giả không thể t́m được ở Lệ Thanh những ǵ họ sẵn sàng khai thác và làm rùm beng để khuấy động dư luận quần chúng được. Bởi cô ngoan hiền quá, luôn tránh né đám đông tối đa, không thích tuyên bố vung vít trên báo chí.
Trong các nữ nghệ sĩ nổi danh, Lệ Thanh là kẻ độc nhất không thích đăng ảnh trên báo chí. Cô bảo là tại ḿnh không ăn ảnh. Nhưng đó chỉ là một cách nói thôi. Có lần Trung Tâm Điện Ảnh của Bộ Thông Tin có quay một phim tài liệu về sinh hoạt các pḥng trà. Lệ Thanh không bằng ḷng cái cảnh mà cô hát bài “Tiễn Em” của Phạm Duy trong pḥng trà Anh Vũ được đưa lên màn ảnh. Nhưng cô buồn rầu bảo:
- Giá họ quay cảnh đó bằng cách chỉ tŕnh bày cái bóng dáng cùng tiếng hát của Lệ Thanh thôi th́ hay hơn là cận ảnh khuôn mặt của Lệ Thanh.
Tuy không thích đăng ảnh trên báo chí và không thích xuất hiện trên màn ảnh, nhưng Lệ Thanh vẫn xuất hiện trên sân khấu pḥng trà hằng đêm và xuất hiện trên sân khấu Đại nhạc hội lai rai. Cô khá sáng trên sân khấu. Dù không đẹp lắm, dù không có nhiều nét hài ḥa trên khuôn mặt, nhưng đây là một nhan sắc có thể chưng bày được. Đă vậy cái vẻ thông minh ngoan hiền ở nụ cười thùy mị, ở cái nh́n thẳng thắn, ở cung cách yểu điệu tạo cho cô một vẻ đài trang đặc biệt. Trên sân khấu, Lệ Thanh trang điểm tuy phơn phớt dịu nhẹ mà vẫn không bị ánh đèn lấn át hoặc nuốt chửng. Không khi nào Lệ Thanh mặc áo hoa ḥe hoa sói. Thường th́ cô mặc một màu thuần nhất, nhưng là màu tái và màu nguội: hường tái, vàng nâu, xanh pha chút xám bạc như lá liễu, lục pha chút nâu bạc như vỏ trái táo ... Nếu mặc áo thêu hoặc áo in hoa th́ hoa phải nhỏ cỡ như hoa linh lan, hoa ti gôn, hoa hường tiểu muội, nhưng chấm hoa phải rời xa chứ không chen khít vào nhau. Lệ Thanh tuy là ca sĩ, nhưng cô bám chặt vào h́nh ảnh một cô nữ sinh thơ mộng cho nhân dáng của ḿnh.
Giọng ca Lệ Thanh nghẹt mũi. Chính ra ở ngoài đời, giọng nói cô cũng nghẹt mũi như vậy. Có người bảo rằng không phải Lệ Thanh có chứng thịt trong lỗ mũi mà là trong mũi cô có thứ nấm làm cho nước mũi cứ rịn măi không thôi. Ư là giọng nghẹt mũi như thế mà tiếng cô vẫn sang sảng và chắc nịch. Lệ Thanh không điệu đà ơng ẹo ở nhân dáng, nhưng khi hát, giọng cô điệu và ẹo khủng khiếp. Cô không cần lắc lư ḿnh xà uốn khúc trong khi hát, cô chỉ cầm khăn mu-xoa và đứng cứng ngắc như trời trồng trước máy vi âm. Rồi giọng cô cất lên quằn quại như rắn trườn, quấn quít như một chùm lải đũa. Bất cứ lúc nào cô cũng có thể uốn éo lươn lẹo một nốt nhạc. Cô láy từng tiếng hát ở cuối câu hát bất chấp cái nhăn nhó của tác giả bài hát. Đă vậy cô ưa chẻ từng câu hát, chỗ không phải ngừng mà cô ngừng để rồi đấp nhịp qua chỗ khác lung tung. Bởi cô chơi fantasie một cách bừa băi như thế nên ư nhạc sai lệch hẳn đi. Lệ Thanh có chuỗi ngân cũng rập rờn óng ả. Nhưng cô không ngân liền được mà phải kéo một hơi khá dài để lấy trớn.
Dù sao, Lệ Thanh cũng đă làm cho những bản sau đây trở thành nổi tiếng như: “Tiễn Em” của Phạm Duy, “Chiều Mưa Biên Giới” và “Sắc Hoa Màu Nhớ” của Nguyễn Văn Đông, “ Gặp Nhau” và “Tà Áo Cưới” của Hoàng Thi Thơ. Ngoài ra cô hát bài “Tà Áo Xanh” của Đoàn Chuẩn và Từ Linh, bài “Gợi Giấc Mơ Xưa” của Lê Hoàng Long, bài “Hoa Trắng Thôi Cài Trên Áo Tím” đều truyền cảm.
“Tà Áo Xanh”
Trong khoảng thời gian nổi danh, cũng như Thanh Thúy và Duy Khánh, Lệ Thanh hát vào dĩa nhiều lắm. Đang lúc danh vọng lừng lẫy, Lệ Thanh bỏ đi lấy chồng. Cô chọn hạnh phúc gia đ́nh và thật tâm xa lánh ca trường nhạc giới, không hề nuối tiếc danh vọng phù phiếm.
Hồ Trường An
(trích Theo Chân Những Tiếng Hát" Tổ Hợp Miền Đông Hoa Kỳ xuất bản 1989)
