Ngọc Cẩm - Nguyễn Hữu Thiết

Trịnh Hưng

Năm 1954, hiệp định Genève, chia cắt đất nước, hàng triệu người không thể nào sống được với chế độ CS hà khắc và mất tự do nên đã bỏ nhà, bỏ cửa di cư vào miền Nam sinh sống.

Trong lớp người di cư vĩ đại này, may mắn đã có một số đông văn nghệ sĩ tên tuổi đủ các bộ môn vào để xây dựng nên một nền văn nghệ hùng mạnh cho miền Nam.

Nơi miền Nam, người dân được hưởng một đời sống thanh bình, thịnh vượng và tự do tuyệt đối, đời sống cao, mọi người mọi nhà đều no ấm đầy đủ.

Khi mà đời sống của dân được no đủ, không phải lo lắng việc gì, thì người ta rất cần đến nhu cầu giải trí cho thanh thản tinh thần và cái thú nhất về nhu cầu giải trí thì không có gì hơn là văn nghệ cả, đó là đặ.c tính của dân Việt mình từ ngàn xưa.

Người miền Nam thì đa số ưa thích xem cải lương, cổ nhạc, nên các đoàn hát thi nhau ra đời, nào Thanh Minh Thanh Nga, Dạ Lý Hương, Phụng Hảo v.v... Cứ tối đến là các rạp đã chật ních người xem. Đoàn nào cũng có một số khán giả mến mộ riêng, như họ đi coi đoàn Thanh Minh Thanh Nga thì cốt để coi cô đào tài sắc vẹn toàn Thanh Nga ca diễn. Người nào thích xem các tuồng cổ thì đến Phụng Hảo để xem hai cô đào hạng nhất Phùng Há và Bích Thuận diễn Lữ Bố hí Điêu Thuyền. Còn một số người thích nghe vọng cổ thì thế nào cũng tìm đến các đoàn có cậu Út Trà Ôn để nghe cậu ca, khi mà cậu Út xuống xề bắt qua 6 câu vọng cổ thì tiếng vỗ tay hầu như vỡ rạp.

Còn một số đông hấp thụ nền văn hóa Tây phương cũng như phần đông trai gái mới lớn thì lại ưa thích văn nghệ mới, chơi đàn và ca hát các bài tân nhạc do các nhạc sĩ Việt Nam sáng tác hoặc các bài ngoại quốc nổi danh.

Để đáp ứng nhu cầu, nền tân nhạc VN được phát triển mạnh mẽ, nhiều các ca khúc mới sáng tác của các nhạc sĩ cũ, mà còn thấy xuất hiện nhiều ca khúc mới do lớp trẻ mới lên cũng được giới thưởng ngoạn đón nhận và ngưỡng mộ, rồi đồng thời xuất hiện nhiều ca sĩ mới nổi danh.

Khi đó ở Sài Gòn có hai đài phát thanh là đài Sài Gòn và Quân đội, có nhiều chương trình tân nhạc, đủ các ban do các nhạc sĩ phụ trách để giới thiệu các nhạc phẩm mới cũng như các giọng ca mới.

Phong trào tân nhạc nở rầm rộ, nên sáng chủ nhật nào cũng có cuộc tuyển lựa ca sĩ do đài phát thanh tổ chức để khám phá các tài năng mớị Rất nhiều ca sĩ sau này nổi danh cũng là nhờ vào chương trình tuyển lựa ca sĩ nàỵ

Và cũng vào thời đó, cố nhạc sĩ quái kiệt Trần văn Trạch có sáng kiến đề nghị với các chủ rạp chớp bóng lớn thêm phần phụ diễn tân nhạc trước khi chiếu phim chính khoảng 1 giờ hay hơn. Các chủ rạp đồng ý và nhờ đó các rạp lại có đông thêm khách, vì họ được xem cả hai phần tân nhạc và phim.

Những rạp khác thấy các rạp hát có phụ diễn tân nhạc đông khách, thu hút được nhiều người thế là họ đua nhau để thêm phần phụ diễn tân nhạc.

Trong phần phụ diễn tân nhạc chỉ có thời gian ngắn là 1 giờ thôi, nhưng chương trình có đầy đủ các tiết mục như hợp ca, song ca, đơn ca, kịch và cả múa nữa nên rất là phong phú, thỏa mãn cho khán giả.

Chúng ta thấy về hợp ca thì có Ban hợp ca Thăng Long do nhạc sĩ Phạm Đình Chương phụ trách có các nhạc sĩ tên tuổi như Hoài Bắc, Hoài Trung và nữ là ca sĩ Thái Thanh, Thái Hằng, Khánh Ngọc. Ban hợp ca Thăng Long trong thời gian đó là đệ nhất và rất được khán giả hâm mộ.

Phần đơn ca lúc đó thì có các nữ danh ca Ánh Tuyết, Linh Sơn, Ngọc Hà, Minh Diệu và Mộc Lan, Tuyết Mai, Tuyết Anh v.v... Từ giọng ca êm ái ngọt ngào và cách biểu diễn thì mỗi người ca sĩ một vẻ, nên càng được ái mộ.

Phần kịch có ban Vũ Huân - Vũ Huyến và Dân Nam. Phần vũ bộ thì có vũ bộ Mỹ An được khán giả thích nhất, vũ bộ này gồm 3 anh em người Hoa, hai người anh tên Lưu Hồng - Lưu Bình và cô em út Mỹ An, Mỹ An rất là xinh đẹp lại múa dẽo và rất hay nên nổi tiếng.

Thành phần diễn viên thì chỉ có vậy và đã quá quen thuộc với khán giả, nhưng các diễn viên này thì khi hát xong rạp này phải mau mau chạy sang rạp khác cho đúng chương trình, có nhiều người 1 buổi tối phải chạy 3 hay 4 chỗ mới đủ cung ứng cho các rạp.

Một hôm, quái kiệt Trần văn Trạch ra sân khấu có kèm theo một cặp vợ chồng người miền Trung. Anh Trạch giới thiệu đây là đôi song ca dân nhạc nổi tiếng ở ngoài Trung vào và để mang giọng ca của mình góp vui, phục vụ khán giả miền Nam, đó là đôi song ca Ngọc Cẩm - Nguyễn Hữu Thiết. Cặp song ca này còn rất trẻ, mới chừng độ 30 tuổi thôi. Sau khi được giới thiệu thì người chồng
cúi đầu cảm ơn và nói đôi lời với khán giả là mong rằng với giọng ca của vợ chồng anh sẽ được khán giả hài lòng. Anh đeo cây guitare lên vai rồi lên dây, một tay bấm "accord", một tay vỗ vào thùng đàn, theo điệu Mambo Boléro để vợ bắt giọng ca. Bài đầu tiên mà vợ chồng anh trình diễn là bài "Lúa vàng" của Mặc Hy, chị hát 1 đoạn, tiếp theo là anh hát tiếp đoạn khác.

Khán giả lúc đầu còn có vẻ nghi ngờ, nhưng chỉ có 1 phút đầu khi chị Ngọc Cẩm cất lên giọng ca cao vút và ấm ngọt tiếp với giọng ca của anh Thiết vừa trầm, vừa ấm và quyến rủ đã làm cho khán giả ngạc nhiên và ái mộ ngaỵ Khi hai người ca xong thì ở bên dưới vang lên những tràng pháo tay và nhiều tiếng la lớn "bis", "bis". Anh Thiết cúi đầu cảm ơn và đáp lại thịnh tình của khán giả bằng
1 bài hát khác của nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ, bài "Gạo trắng tra (ng thanh", cũng là một bài dân ca.

Anh chị trình diễn hai bài rồi mà khán giả vẫn chưa được hài lòng còn muốn được nghe thêm nên bắt buộc anh chị lại phải ca thêm một bài thứ ba nữa là bài "Trăng rụng xuống cầu", một bài dân ca khác cũng của Hoàng Thi Thơ.

Kể từ đó, tên tuổi anh chị đã vang lừng và được mọi người ái mộ. Tối nào anh chị cũng phải chạy ba bốn rạp để hát và nhất là các buổi đại nhạc hội thì không thể nào thiếu tên vợ chồng anh trong chương trình.

Thời đó, các nhạc phẩm có âm điệu dân ca thì ít mà vợ chồng anh lại đi hát nhiều, nên cứ hát đi hát lại các nhạc phẩm của HTT mãi đâm cũng nhàm, anh thấy tôi cũng sáng tác được một số bài dân ca, nên anh đề nghị tôi trao cho anh để hai vợ chồng cùng ca, thay vì cứ hát đi hát lại mãi các nhạc phẩm cũ.

Kể từ đó, vợ chồng Ngọc Cẩm - Nguyễn Hữu Thiết trình bày một loạt những bài dân ca của tôi như: Lúa mùa duyên thắm, Trăng soi duyên lành, Lối về xóm nhỏ v.v... và cũng từ đó, chúng tôi thân thiết nhau hơn. Phải nói là nhờ vào giọng ca của 2 anh chị mà các nhạc phẩm dân ca của tôi và cả của Hoàng Thi Thơ được mọi người biết đến và làm nên tên tuổi và cũng nhờ các nhạc phẩm dân ca của chúng tôi mà đôi song ca Ngọc Cẩm - Nguyễn Hữu Thiết đã nổi danh lại càng nổi danh hơn. Tuy giọng ca của đôi song ca này đã được vang lừng và mọi người mến chuộng nhưng nó chỉ thu hẹp ở số khán giả đô thành Sài Gòn mà thôi, nên anh Thiết còn muốn được mang giọng ca của vợ chồng mình đến với mọi người dân trong nước từ các tỉnh miền xa hay thôn quê, nên anh xin được một chương trình ca nhạc Nguyễn Hữu Thiết ở đài Sài Gòn và nhờ chương trình này mà khắp miền Nam ai ai cũng được nghe
giọng hát của đôi song ca Ngọc Cẩm - Nguyễn Hữu Thiết.

Anh đã thành công ở Sài Gòn và chương trình phát thanh của anh được tất cả khắp nơi yêu chuộng, nhưng ở con người anh có nhiều tình cảm và yêu văn nghệ nên anh lại nhảy sang đường hướng sáng tác ca khúc để phát huy những cảm xúc riêng tư của mình qua âm thanh và lời ca, thế là anh bắt đầu sáng tác nhạc từ đó. Khi anh sáng tác được một nhạc phẩm mới nào thì chính anh tự ca trong chương trình của anh và các nhạc phẩm từ đầu tay cho đến sau này, bài nào cũng được mọi người đón nhận và hoan nghênh nhiệt liệt.

Nhưng có một điểm khác lạ là khi xưa anh và chị đi ca, người ta chỉ nghe toàn là dân ca và nổi danh ở các bài dân ca, mà bây giờ trái lại khi sáng tác thì hướng về loại nhạc lãng mạn, tình tứ mà không phải là dân ca. Các nhạc phẩm trữ tình, lãng mạn này, anh sáng tác do bởi chính cảm xúc thật lòng nên đến nay đã gần nửa thế kỷ rồi mà nó vẫn sống với thời gian, được mọi người mến mộ dù ở hải ngoại hay ở trong nước. Các nhạc phẩm của anh đều được những trung tâm băng nhạc thâu vào cassettes và CD, đấy là niềm hãnh diện và an ủi cho người nhạc sĩ sáng tác ra các nhạc phẩm đó.

Những năm đầu, anh có chương trình phát thanh ở đài Sài Gòn thì anh thường nhờ lớp nhạc của tôi ở đường Cao Thắng để anh em ca sĩ tập dượt, nên tình bạn của chúng tôi mỗi ngày một thân thiết hơn. Cho đến hai năm trước ngày 30 tháng 4-75, chúng tôi bận bịu vì cuộc sống, tôi thì mãi dạy nhạc, còn anh thì lo thâu băng nên chúng tôi không có dịp gặp nhaụ Ngày 30 tháng 4-75, các ca nhạc sĩ một số đi thoát được, tôi cũng nghĩ là anh chị cũng đã ra đi, không ngờ, hoàn cảnh không cho phép tôi ra đi, sau đó tôi cũng được tin gia đình anh cũng còn ở lại.

Từ 1954 - 1975, là thời gian vàng son của nền tân nhạc Miền Nam Việt Nam, sau 30-4-75, là thời kỳ đen tối nhất cho giới tân nhạc. Các nhạc phẩm cũ đều bị cấm hát, mặc dù các bài nhạc dân ca đó chỉ là ca ngợi quê hương thôi hoặc như bài "Lòng mẹ" và "Ơn nghĩa sinh thành" không có gì dính dấp đến chế độ cũ, cũng bị CS xếp vào loại nhạc vàng đồi trụy, cấm hát và cấm tàng trữ. Các
nhạc sĩ sống với nghề đánh đàn và các ca sĩ nổi danh cũng không được hành nghề cũ nữa, nên một số anh em phải tự đổi nghề để kiếm sống qua ngày như nhạc sĩ Thăng Long thì đi sửa ô dù và Đức Nội thì đi bán vé số để mà sống.

Sau đó, tôi nghe tin anh Nguyễn Hữu Thiết cùng vài người bạn nhạc công vào làm cho đoàn hát cải lương, chuyên chơi nhạc không lời mỗi khi đóng màn thay cảnh của đoàn hát để sống qua ngày và muốn yên thân. Trong thời kỳ đen tối đó, chúng tôi cũng phải né tránh và không dám gặp nhau nữa. Năm 1982, tôi bị bắt đi cải tạo 8 năm, khi ra, được qua Pháp tị nạn theo phương diện đoàn tụ với con cái từ năm 1990. Đôi khi bạn bè ở VN gởi báo qua cho đọc, tôi có được biết là anh chị Nguyễn Hữu Thiết vẫn khoẻ mạnh, cuộc sống phong lưu nhờ có cô con gái là ca sĩ Hồng Hạnh, 1 siêu ca sĩ ở Sài Gòn và cả hai anh chị thỉnh thoảng vẫn còn lên ca. Tôi cũng mừng cho vợ chồng anh đã có người con gái nối nghiệp và có tên tuổi, nên năm vừa rồi, tháng 11-99, tôi trở về Việt Nam để thăm gia đình và mồ mả cha mẹ ở ngoài Bắc. Các bạn nhạc sĩ cũ quen thuộc còn ở lại Sài Gòn cũng nhiều, tôi đến nơi, điều mong ước là được gặp lại các bạn văn nghệ sĩ xưa, gặp để thăm hỏi và xem đời sống anh em hiện nay ra sao. Nhưng Sài Gòn bây giờ quá đông người, anh em nhạc sĩ đa số không được khá, nên đã phân tán đi các nơi xa thành phố, chỉ còn lại ít người thôi, mà tôi lại
không biết địa chỉ của một người nào cả thì mới là khó. May sao, tôi gặp một người bạn quen, hỏi thăm về anh Nguyễn Hữu Thiết và chị Ngọc Cẩm thì anh bạn không biết địa chỉ mà chỉ biết số điện thoại ở trong cuốn niên giám điện thoại, tôi mừng quá liền gọi cho anh Thiết ngaỵ Cũng may lúc đó là 3 giờ chiều, anh mới ngủ dậy, định đi công việc thì tôi gọi đến. Bên đầu giây, tôi nghe rõ tiếng Huế, tôi đoán đúng tiếng của anh, liền nói:

- A lô, xin lỗi ông cho tôi được gặp nhạc sĩ Nguyễn Hữu Thiết?

Đầu giây bên kia có người trả lời:
- A lô, tôi là Nguyễn Hữu Thiết đây, xin lỗi ông là aỉ

Tôi mừng quá và trả lời ngay:
- "Moi", là Trịnh hưng đây, còn nhớ không?

- Trời ơi, Trịnh Hưng sao mà quên cho được, hơn 20 năm nay vắng mặt, "moi" tưởng "toi" chết rồi chứ không ngờ hôm nay lại gặp nhau, thế "toi" ở đâu về đó?

Tôi nói:
- "Moi" ở Pháp 10 năm nay rồi, hôm nay về thăm quê hương Việt Nam, "moi" nhớ đến cậu tìm trong cuốn niên giám mới biết. Thế nhà "toi" ở đâu, phố nào, chiều hoặc mai "moi" tới thăm vợ chồng cậu.

- Thôi khỏi đến, cứ ở nhà, cho "moi" địa chỉ đi, độ 6, 7 giờ thì "moi" đến đón cậu đi ăn, có dịp hàn huyên nhiều hơn, vì bây giờ "moi" phải đi có việc gấp.

- Ok!

Tôi cho điạ chỉ và ở nhà chờ. Đúng 6 giờ 30, trời Sài Gòn cũng nhá nhem tối, tôi đang trông chờ thì có tiếng gọi to ở ngoài cổng "Trịnh Hưng ơi! Trịnh Hưng".