Tác Giả : Trần Dĩ Hạ Sách báo trong thời gian gần đây rất ít dùng dấu chấm phẩy (;). Dấu này dùng sau một câu đă hoàn chỉnh về mặt ngữ pháp nhưng ư c̣n liên quan đến phần sau hoặc dùng trong câu phức hợp mà đă có dấu phẩy để ngắt các thành phần trong câu. Cũng có trường hợp dấu này dùng thay dấu phẩy để ngắt hai chữ số trong trường hợp hai số độc lập, ví dụ: giá khoảng 2;3 đồng, ư nói giá hai hoặc ba đồng. C̣n viết "giá 2,3" là nói giá hai đồng ba hào (theo cách trước đây, ngày nay có sự thay đổi nhưng không minh bạch bằng dùng theo lối cũ). Sau đây chúng tôi xin dẫn chứng ra một số trường hợp dùng dấu sai trên các sách báo: - Trong cột 3, trang 2 báo Lao động thủ đô cuối tuần, số 41 ra ngày 13-12-2002, có viết: "Nhiều sự việc xảy ra trên địa bàn Hà Nội báo chí Hà Nội được sự chỉ đạo tạm thời không đưa tin..." Đúng ra th́ sau "... địa bàn Hà Nội" phải để dấu phẩy: "Trên địa bàn Hà Nội, báo chí Hà Nội được sự...". - Trên trang 19 báo An ninh thế giới/ số ra ngày 17-10-2002 có đoạn viết: "Ai đă từng tiếp xúc hoặc làm việc với Pugô đều có nhận định rằng, ông là con người trí tuệ sắc sảo, nghiêm túc, chấp hành nguyên tắc, kỷ luật cao". Sau nhóm từ "nhận định rằng" th́ phải dùng dấu hai chấm (:) chứ dùng dấu phẩy (,) là sai, v́ rằng những ư sau đó giải thích cho ư đầu. Cũng trong số báo trên, c̣n thấy hiện tượng dùng dấu phẩy thay cho dấu hai chấm ở một số chỗ khác, như: "Ông tuyên bố rằng, ông ủng hộ lời kêu gọi của...". Cột 2 trang 24 báo An ninh thế giới số 69 (303) ra ngày 31-10-2002 có đoạn: "Vào nǎm 1990, điều lệ về thụ tinh nhân tạo và ngành phôi thai học về con người, chỉ rơ rằng, người mẹ đă sinh ra đứa trẻ sẽ luôn luôn được coi là mẹ của nó, ngay cả khi cô ta đang mang thai từ trứng của người phụ nữ khác...". Chỉ một đoạn ngắn như trên mà tác giả Ngọc Bích đă dùng dấu câu sai ở hai chỗ liền nhau: "... về con người, chỉ rơ rằng, người mẹ...". Phải bỏ dấu phẩy giữa "về con người" và "chỉ rơ rằng", để viết liền thành mạch "về con người chỉ rơ rằng". Mặt khác sau "chỉ rơ rằng" th́ phải dùng dấu hai chấm như sau: "chỉ rơ rằng: người mẹ đă sinh...". Rơ ràng là trong câu trên tác giả chỉ biết dùng hai loại dấu là dấu chấm và dấu phẩy mà không biết dùng các loại dấu khác. Khi đọc th́ dù sau dấu ǵ, người đọc cũng nghỉ, nhưng khi viết th́ phải khác. Sau hai từ "ông nói" th́ phải dùng dấu hai chấm (:) mới đúng. Những kiến thức về dấu câu nằm trong chương tŕnh cấp một và cấp hai. Thế nhưng chúng tôi đă khảo sát trên 100 GV cấp hai và ba (trong đó có 6 GV dạy môn Vǎn) th́ thấy các thầy, các cô c̣n sử dụng dấu câu một cách rất tuỳ tiện; cứ thấy câu dài th́ dùng dấu chấm hoặc dấu phẩy; hầu như ít biết dùng các dấu câu khác, kể cả dấu chấm hỏi (sau câu nghi vấn). Riêng đối với các nhà báo th́ cũng không thể đổ tất các lỗi cho nhà trường, mà phải tự ḿnh rèn luyện, tự ḿnh bồi dưỡng cho ḿnh, tránh t́nh trạng người làm nghề cầm bút trong thời hiện đại mà lại "mù chữ". Trần Dĩ Hạ
