Ngôi nhà cổ nhất Sài G̣n nằm trong khuôn viên Ṭa Giám mục, tọa lạc tại số 180 Nguyễn Đ́nh Chiểu, quận 3, Thành phố SG. Ngôi nhà này đă được tu sửa nhiều lần. Lần cuối vào năm 1980, nhưng h́nh dáng và vẻ ngoài nguyên thủy của nó cách đây 200 năm vẫn không thay đổi. Cuối thế kỷ 18, các quan lại triều Nguyễn thường sống trong những ngôi nhà với kiểu dáng như thế. Ngôi nhà với ba gian, hai chái. Hệ thống rường ngắn và mái ngói lợp âm dương đă h́nh thành một kiến trúc gỗ Việt Nam truyền thống với những bức vách là những thanh gỗ mỏng được xếp vuông góc. Những vách gỗ này không chỉ giữ vai tṛ bảo vệ tốt cho ngôi nhà mà c̣n là hệ thống thông gió tuyệt vời.
Sau năm 1945, những bức vách gỗ bị mối mọt ăn đă được thay thế bằng gạch. Trong lần tu sửa vào năm 1980, những người thợ đă thay phần lơi bên trong của những cột gỗ bị mối mọt ăn bằng cách đổ bê tông vào. Phần mặt ngoài những cột gỗ này vẫn được giữ nguyên nên chúng trông vẫn có vẻ cổ xưa. Đồng thời, những người thợ này cũng đă nâng phần đế cột lên 30cm.
Năm 1790, Nguyễn Ánh, vị Vua cuối cùng của triều Nguyễn, đă cho xây dựng ngôi nhà này để Giám mục xứ Adran, Pierre Pigneau de Behaine trú ngụ. Vị Giám mục này đă giúp đỡ Nguyễn Ánh trong cuộc chiến tranh chống lại những người nông dân áo vải Tây Sơn. Chính trong ngôi nhà này, Vị Giám mục này đă dạy học cho Hoàng tử Cảnh, con trai của Nguyễn Ánh.
Khởi thủy, ngôi nhà tọa lạc gần kênh Thị Nghè, nằm trong khu vực Thảo Cầm Viên hiện giờ. Năm 1799, sau khi Pierre Pigneau mất, một Giám mục Pháp khác đă đến thay thế và ở trong ngôi nhà, nhưng giữa những năm 1811 và 1864, do triều đ́nh Huế cấm đạo Công Giáo, ngôi nhà bị đóng cửa. Trong triều đại Tự Đức, ông Vua này đă kư ḥa ước với Pháp và ngôi nhà được chuyển lại cho Ṭa Giám mục và di chuyển về đường Alexandre de Rhodes, gần nhà thờ Chánh ṭa. Năm 1900, cùng với Ṭa Giám mục, ngôi nhà được di chuyển về địa điểm hiện tại. Hiện nó được sử dụng như nhà nguyện.
Với t́nh trạng nguyên thủy vẫn được vẫn giữ nguyên, chúng ta sẽ học hỏi được rất nhiều thứ khi tham quan ngôi nhà cổ đă được tu sửa rất tốt này. Một số ṭa nhà di tích lịch sử của Sài G̣n không may là đă bị phá hỏng h́nh dáng nguyên thủy do sự tu sửa quá tệ.
