Tơi đến số 9 Nguyễn Đ́nh Chiểu, Hà Nội, dự lễ kỷ niệm ngày sinh lần thứ 80 của nhà vǎn Tơ Hồi trước 8 giờ ngày 27/9/2000, nhưng phịng họp đă đầy hoa và người. Kiểu này chắc khĩ cĩ thể nĩi được mấy lời chúc mừng, dù là tơi xưa nay rất ít khi muốn nĩi ở chỗ đơng người. Nhưng với nhà vǎn Tơ Hồi th́ cĩ lẽ phải nĩi. Thế là tơi gặp nhà vǎn Nguyễn Hoa trong ban tổ chức, nǎn nỉ: "Bác Hoa ơi, cho ḿnh nĩi ba phút thơi được khơng?". "Ơi khĩ lắm. Bao nhiêu vị chức sắc đǎng kư rồi. Lại cịn bạn bè của cụ nữa. Bà thơng cảm nhé, chờ đấy".
Đành thơi vậy, chưa ai nĩi lời khai mạc mà mọi người cứ đổ xơ lên gặp bác Tơ Hồi để tặng hoa và quà. Nhà vǎn Hữu Ước, Tổng biên tập Tạp chí Vǎn hố Vǎn nghệ Cơng an và Báo An ninh Thế giới mang theo một bọc vuơng to. Nhà thơ Anh Thơ xách một túi ni lơng lơng bơng nước và than phiền: "Ḿnh mua biếu cụ Tơ Hồi chai rượu nếp cẩm, thế mà tay xe ơm vơ ư làm vỡ mất". Mọi người an ủi: "Vui là chính mà chị. Chị cứ lên tặng rồi cầm ngay xuống khơng sao đâu".
Tơi cũng mang đến một chai rượu nhỏ, để kín trong túi xách. Mở ra ngĩ, may quá chưa vỡ. Thơi tặng ngay vậy, kẻo lỡ ai va phải nĩ cũng vỡ như chai rượu của chị Anh Thơ th́ nguy. Tơi cầm lên, chen lẫn và trao được chai rượu vào tay phải nhà vǎn Tơ Hồi đúng lúc chị Mai Thục - Tổng biên tập Báo Phụ nữ Thủ đơ cũng trao tặng nhà vǎn bĩ hoa rất đẹp vào tay trái. Hai chúng tơi cùng cười xồ, cịn bác Tơ Hồi nháy anh Nguyễn Đ́nh Tốn bấm cho một "bơ" ảnh cĩ "hai em" hai bên rồi cười rất hĩm: "đǎng báo lên lại đánh nhau chết thơi!".
Hơm nay, nếu được phát biểu, tơi cũng muốn nhắc đến sự hĩm hỉnh của nhà vǎn.
Một lần, nhà vǎn đi Lào về, kể chuyện tượng Phật ở bên ấy rất đẹp. Tơi đùa: "Đẹp thế nào chứ ạ. Bác phải nĩi rơ cơ". Tơ Hồi cười: "Đẹp đến nỗi nh́n Phật mà cứ muốn cầm tay, được chưa?".
Tơi cĩ một tật xấu, là khơng chơi được với những người đàn ơng khơng cĩ tính hĩm hỉnh. Nĩi chuyện mà cứ nghiêm chỉnh và nhạt nhẽo th́ thà đọc sách cịn hơn. Thế nhưng nhà vǎn Tơ Hồi khơng chỉ hĩm mà cịn nghiêm túc và thơng minh. Tơi đă làm việc dưới quyền của khá nhiều vị thủ trưởng tài nǎng, nhưng chỉ cĩ thủ trưởng Tơ Hồi khơng bao giờ nĩi dài trong các cuộc họp. Nhà vǎn thấy tơi thở dài khi một vị đứng đầu cơ quan phát biểu dây cà ra dây muống bèn an ủi: "Tật của mấy ơng lănh đạo đấy. Hoặc là khơng hiểu rơ vấn đề, hoặc là muốn đánh lạc hướng mọi người! Khơn ra trị chứ cơ tưởng!".
Cịn nghiêm túc, tơi đă cơng tác cùng nhà vǎn hơn 10 nǎm. ở cơ quan, chuyện vui khơng nĩi, nhưng chuyện buồn th́ trong mười nǎm ấy, cĩ tới ba người trong cơ quan vĩnh biệt chúng tơi. Đĩ là nhà thơ Tơ Hà, nhạc sĩ Lê Bùi và anh Khơi Viên. Cái chết đến bất ngờ, khơng hẹn trước nên người th́ mất vào ngày 27 tết, 28 mới đem mai táng. Người mất vào mùa đơng rét như kim châm. Người nữa lại rơi vào vào mùa hè nắng nĩng rồi mưa tầm tă. Cả ba lần nhà vǎn Tơ Hồi đều đến thǎm gia đ́nh rồi đến nhà tang lễ viếng và đưa ra tận mộ, mọi việc xong xuơi mới về. Cĩ lần tơi nĩi: "bác nhiều tuổi rồi, mọi việc để bọn em lo. Theo em, bác khơng nên ra tận nghĩa trang làm ǵ". Nhà vǎn lắc đầu: "Nghĩa tử là nghĩa tận cơ ạ".
Những nǎm cuối thập niên 70, tơi thường xuống nghĩa trang Vǎn Điển thǎm mộ chồng tơi mới mất. Cĩ lần bác Tơ Hồi cùng đi để thǎm mộ mẹ ḿnh cũng mới qua đời. Mẹ nhà vǎn mất nǎm bà 83 tuổi. Hơm ấy ngồi bên mộ bà, tơi nĩi: "Xin bà để lại tuổi thọ của người cho con trai là nhà vǎn Tơ Hồi".
Nǎm ấy - 1979 - nhà vǎn chưa đến 60 tuổi. Tơi lúc ấy cứ nghĩ, 83 là thọ lắm. Bởi vậy khi đến dự sinh nhật lần thứ 80 của nhà vǎn, tơi rất muốn phát biểu để đính chính lại lời thỉnh cầu dại dột ngày nào.
Hơm nay nhà vǎn vẫn cịn minh mẫn, khoẻ mạnh và hĩm hỉnh. Tơ Hồi nĩi vui: "Tơi đang viết cuốn tự truyện về các mối t́nh trong đời tơi đặt tên là "Bướm bay", cơ thấy cĩ sợ ... khơng?".
