Mọi động vật đều có tuổi thọ dài gấp 5-6 lần thời gian phát triển trong khi ở loài người, tỷ lệ này chỉ là 3-4 lần. Nghĩa là trong quá tŕnh tiến hóa, tuổi thọ của chúng ta đă mất đi gần một nửa.
Vậy có cách nào để lấy lại phần mất mát ấy, để được trường thọ? Điều mọi người dễ nhận ra là phần lớn những người cao tuổi khỏe mạnh đều không quá béo, họ thường ăn uống điều độ và ưa hoạt động. Có thể nói ăn uống điều độ, vận động cơ thể thích hợp cùng với một cuộc sống thoải mái là những nhân tố giúp con người sống lâu, sống khỏe mạnh.
Về ăn uống, thực đơn hằng ngày của người cao tuổi nên hạn chế calo (khoảng 1.800-2.000 kcal), nên có một lượng đạm thích hợp, hạn chế đường, bảo đảm đủ nước, vitamin và chất khoáng.
Người già thường có xu hướng tăng mỡ máu, tăng cholesterol máu dẫn đến xơ vữa động mạch, gây các cơn đau thắt ngực, nhồi máu cơ tim, đột quỵ. Do vậy, nên sử dụng vừa phải lượng chất béo; nên giảm mỡ động vật, không ăn các thực phẩm có nhiều cholesterol. Mỗi tuần nên ăn 3-5 bữa cá, các loại hạt có dầu (vừng, lạc, đậu nành). Cá là nguồn cung cấp protein quư hiếm, dễ tiêu và cả acid béo không no - một thành phần dinh dưỡng rất thích hợp với người cao tuổi. C̣n hạt có dầu và các sản phẩm chế từ đậu nành có nhiều acid béo không no có thể làm hạ cholesterol máu. Oestrogen và isoflavon của đậu tương c̣n làm giảm được đáng kể nồng độ cholesterol máu.
Về chất đường bột, nên cung cấp bằng cơm, bánh ḿ (thay v́ kẹo bánh) v́ chất glucid trong những thức ăn này sau khi được cơ thể tiêu hóa, hấp thu và dự trữ sẽ giải phóng từ từ theo nhu cầu hoạt động của cơ thể, không gây ra tăng đường huyết đột ngột sau khi ăn.
Con người hiện đại ngày càng phải chịu nhiều stress, môi trường lại ô nhiễm, dưới tác động của tia tử ngoại trong ánh nắng mặt trời, lượng các gốc tự do trong cơ thể gia tăng đột biến. Chính nguồn các chất chống ôxy hóa rất quư trong rau quả sẽ giúp cơ thể ngăn ngừa quá tŕnh peroxyt hóa màng tế bào, trung ḥa các gốc tự do, bảo vệ màng tế bào. Rau quả c̣n là nguồn chất xơ quan trọng, không chỉ có tác dụng nhuận tràng, làm tăng khối lượng phân giúp cơ thể dễ dàng bài xuất cặn bă thức ăn, mà c̣n có khả năng giữ lại cholesterol thừa trong ống tiêu hóa để đào thải qua phân. Một số nghiên cứu cho biết chất xơ trong thức ăn làm hạ được cholesterol tự do trong máu.
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, để đáp ứng được các nhu cầu nói trên của cơ thể, mỗi ngày già nên ăn 200-300 g rau tươi và ít nhất 100 g quả chín.
Do cơ thể phần nào đă kém nhạy cảm với t́nh trạng thiếu nước nên người cao tuổi cần chủ động uống đủ lượng nước cần thiết, uống đều trong ngày, không đợi đến khi thấy khát v́ lúc đó cơ thể đă bị thiếu hụt 10% lượng nước rồi. Ngoài ra, nên ăn giảm muối (dưới 6 g/ngày), không hút thuốc lá, không uống rượu, ngay cả rượu vang cũng chỉ nên uống có chừng mực. Với rượu thuốc, khi định uống cũng cần hỏi ư kiến thầy thuốc.
Một vấn đề đặt ra là ăn bao nhiêu th́ vừa? Trong Vệ sinh yếu quyết, Hải Thượng Lăn Ông khuyên mọi người “nên để trong no một chút đói”. C̣n theo bác sĩ Hinohara Shigeaki (Nhật Bản, thọ 92 tuổi), người từ 60 tuổi trở lên chỉ nên ăn no “bụng” đến 70%. Các nhà khoa học cho rằng, với một khối lượng thức ăn như thế, các tế bào, các mô và các hệ cơ quan chức năng không phải làm việc nhiều, sẽ không tạo ra nhiều gốc tự do, không gây quá tải cho cơ thể.
Chế độ ăn uống đă vậy, c̣n vận động? Người cao tuổi nên duy tŕ nếp sống hoạt động và tập luyện đều đặn, có thể tiếp tục chơi các môn thể thao vốn ưa thích và phù hợp với sức khỏe; duy tŕ các sở thích vốn có từ thời trai trẻ như nghe nhạc, xem phim, các thú vui đàm đạo cùng bạn bè, các cuộc giao lưu, sinh hoạt câu lạc bộ... Có thể coi đây là những liều thuốc thần kỳ giúp con người trẻ măi không già.
Theo các nhà khoa học, người già nếu không có điều kiện tham gia các hoạt động khác, chỉ cần đi bộ hằng ngày, mỗi ngày đi bộ 45 phút, có thể giảm được lượng cholesterol máu, tránh được sự gia tăng khoảng 6 kg cân nặng cơ thể trong một năm.
Cuối cùng, một cuộc sống thoải mái, môi trường ít bị ô nhiễm cũng là cách làm cho cơ thể sinh ít gốc tự do, hạn chế sự thâm nhập các gốc tự do từ môi trường vào cơ thể và con người sẽ lâu già. Cho dù thực hiện nghiêm túc những điều nói trên th́ người già cũng đừng quên định kỳ kiểm tra sức khỏe, thực hiện đúng ư kiến tư vấn của thày thuốc về ăn uống và tập luyện.
