Osaka (tiếng Nhật: 大阪市 Ōsaka-shi - Đại Phản/Đại Bản thị) là thành phố của tỉnh Osaka và là thành phố lớn thứ ba ở Nhật Bản với dân số 2,7 triệu người. Nó nằm ở vùng Kansai thuộc đảo Honshu, ngay cửa sông Yodo trên vịnh Osaka.
Osaka vốn dĩ đă là trung tâm thương mại của Nhật, và bây giờ nó vẫn là trung tâm công nghiệp và hải cảng chính, trái tim của tam giác đô thị Osaka-Kobe-Kyoto với dân số 18.644.000 người.
Lịch sử
Toà nhà chọc trởi Umedakhu
Ṭa nhà chọc trời UmedaKhu vực hiện nay gồm cả thành phố Osaka, vốn có tên gọi là Naniwa (難波 – Nan Ba, 浪華 hay 浪花 – Lăng Hoa), và hiện nay ở Osaka vẫn có một quận nội thành tên là Naniwa (浪速) và Namba (難波). Hoàng đế Kōtoku đă đặt khu vực này làm trung tâm, đặt tên là Naniwa-no-miya. Vùng này luôn luôn là đường liên kết có tính sống c̣n, cả trên bộ lẫn dưới biển, giữa Yamato (tỉnh Nara ngày nay), Hàn Quốc và Trung Quốc.
Những nghiên cứu lịch sử cho rằng người Yamato (người Nhật) đă đến cửa sông Yodo lần đầu vào năm 663. Naniwa được Hoàng đế Temmu thành lập năm 683, trên vùng đất mà bây giờ là quận Hōenzaka thuộc Osaka. Vào thế kỉ thứ 7 và 8, có khi Naniwa là nơi xây cung điện của một vài ông vua. Thành phố này cũng là một trong những hải cảng đầu tiên có sự giao lưu văn hoá và kinh tế với nhà Đường ở Trung Quốc.
Năm 1496, Phật tử Jodo Shinshu đă thành lập tổng hành dinh, đền Ishiyama Hongan-ji trên những cung điện hoàng gia Naniwa cũ đă bị phá huỷ. Năm 1570, Oda Nobunaga bao vây ngôi đền này. Các thầy chùa cuối cùng cũng bỏ đền đi vào năm 1580, ngôi đền đă bị Toyotomi Hideyoshi san bằng để lấy chỗ xây lâu đài của ḿnh, lâu đài Osaka.
Không có tài liệu rơ ràng về việc cái tên Ōsaka thay thế tên Naniwa, nhưng những tài liệu viết tay cũ nhất có xuất hiện cái tên này, khoảng những năm 1496, được t́m thấy trong ngôi đền Ishiyama Hongan-ji. Lúc đó, tên này được phát âm là Ōzaka. Dần dần, âm "z" phát âm nhẹ dần, đồng thời âm "o" (ō) dài cũng phát âm ngắn đi.
Thời kỳ đầu Minh Trị, chính phủ lần thứ 2 thay đổi cách viết chữ Hán tên Osaka, từ chữ 坂 thành 阪 bởi v́ tên trước, nếu đọc rời rạc, sẽ thành "sẽ trở về với rác rưởi" (土に返る). Điều này yêu cầu trong cách đánh vần trang trọng hiện nay, tên cũ đó phải được sử dụng rất cẩn thận.
Osaka đă là trung tâm kinh tế quan trọng nhất của Nhật Bản trong một thời gian dài, với một lượng lớn dân số là tầng lớp thương gia. Trong thời kỳ Giang Hộ (1603-1867), Osaka trở thành một trong những thành phố chính ở Nhật, và trở về với vai tṛ lịch sử của nó là một hải cảng sống quan trọng. Phát triển song song với nền văn hoá đô thị của Kyoto và Edo, Osaka cũng có những nhà sản xuất bunraku và kịch kabuki đặc trưng, và một cộng đồng nghệ thuật sống.
Chính phủ đă ra sắc lệnh cải tổ thành phố hiện đại vào ngày 1 tháng 9 năm 1956.
Những điểm thu hút
Trung tâm Osaka được chia làm 2 phần: phần phía bắc Kita (北) và phía nam Minami (南). Một quận lẻ Umeda (梅田 –Mai Điền) nằm ở Kita, với khu giải trí quanh cầu Dotonbori, Công viên tam giác và Amerikamura ("làng Mỹ") ở Minami. Minami cũng là quê hương của cây cầu Shinsaibashi (心斎橋) và quận mua sắm Ebisubashi. Quận doanh nghiệp trung tâm, bao gồm toà án và ngân hàng, nằm ở vùng Yodoyabashi và Honmachi (本町 - Bản Đinh), giữa Kita và Minami. Quận doanh nghiệp này cũng có ga tàu lửa cuối, ví dụ như ga Tennoji (天王寺駅 – Thiên Vương Tự dịch) và ga Kyobashi (京橋駅 – Kinh Kiều dịch).
Osaka cũng nổi tiếng với bunraku (nhà hát rối cổ truyền), nhà hát kịch kabuki, và manzai, một h́nh thức hiện đại của kịch hài đứng. Những điểm thu hút du khách c̣n có:
Kaiyukan
Hải Du Quán
Hải Du quán Kaiyukan (海遊館 Hải du quán) là một pḥng trưng bày trong vịnh Osaka, có 35.000 loài sống dưới nước trong 14 bể lớn, cái lớn nhất trong số đó cũng là lớn nhất thế giới, chứa trong đó 5.400 tấn nước và là ngôi nhà của nhiều sinh vật biển khác nhau kể cả cá voi và cá mập.
Các điểm đáng chú ư
Quận Shinsekai và Tháp Tsutenkaku Bảo tàng thành phố Osaka Công viên Nakanoshima Bảo tàng đồ sứ phương đông – thành phố Osaka Bản tàng khoa học Osaka Thư viện công cộng Nakanoshima Quảng trường trung tâm Osaka Bảo tàng đồ sứ và đồ gốm: thành lập năm 1982. Có 2.000 mảnh gốm ở đây, trong đó có cái là tài sản quốc gia. Ở đây cũng có một pḥng trưng bày thiên nhiên chuyên về gốm sứ xanh ngọc Hàn Quốc. Khu làng Hoa Kỳ (American Village) Bảo tàng Hài kịch Kamigata và nghệ thuật biểu diễn tỉnh Osaka Công viên Tennoji Sở thú Tennoji Bảo tàng nghệ thuật quốc gia, Osaka Đền ****enno Công viên Sumiyoshi Điện thờ Sumiyoshi Taisha Trung tâm thương mại châu Á-Thái B́nh Dương Toà nhà WTC Osaka Nơi sinh của Hiromitsu Ishida Thị trấn Den Den Mái ṿm Osaka Bảo tàng dân tộc học quốc gia (Minpaku) Bảo tàng nhà nông nghiệp ở công viên Hattori Ryokuchi
Giao thông
Sân bay quốc tế Kansai là sân bay chính: nó nằm trên một ḥn đảo chữ nhật nhân tạo ngoài khơi vịnh Osaka, phục vụ cho Osaka và các thành phố vệ tinh như Nara, Kobe và Kyoto. Sân bay có kết nối với trung tâm thành phố và ngoại ô.
Sân bay quốc tế Osaka ở Itami và Toyonaka vẫn là nơi đến của phần lớn các chuyến bay nội địa từ các miền khác.
Bên cạnh hệ thống đường tàu điện ngầm của thành phố Osaka, c̣n có mạng lưới của JR và những đường tàu tư nhân, để đi từ Osaka đến các tỉnh láng giềng. Đường tàu Keihan và Hankyu đi tới Kyoto, Hanshin và Hankyu đi tới Kobe, đường Kintetsu đi đến Nara và Nagoya, và đường Nankai để tới Wakayama.
Dân số
Năm 2005 dân số thành phố là 2.640.097 người, mật độ 11.894 người/km² (tổng diện tích 221,30 km²).
Người dân Osaka nói một thứ tiếng địa phương mà người Nhật gọi là tiếng Osaka Osaka-ben, có nhiều điều khác đi so với tiếng Nhật chuẩn, v́ dụ như cách dùng hậu tố hen thay v́ dùng nai cho thể phủ định.
Khoảng 118.000 cư dân nước ngoài hợp pháp ở đây. 91.500 cư dân Hàn Quốc phần lớn tập trung ở phường Ikuno, nơi đây có khu phố Hàn Quốc lớn Tsuruhashi.
Kinh tế
Trong lịch sử, Osaka là trung tâm thương mại ở Nhật Bản, đặc biệt là trong thời ḱ trung cổ và cận đại. Ngày nay, nhiều công ty lớn đă chuyển trụ sở chính về Tokyo đặc biệt là từ cuối những năm 1990, nhưng có 1 vài công ty vẫn đặt ở Osaka. Sau đây là một vài công ty ở Osaka.
Capcom Daimaru Ezaki Glico Đường sắt Hankyu Tàu điện Hanshin ITOCHU Kintetsu Corporation Công ty điện lực Kansai Keyence Matsu****a (Panasonic) Tàu điện Nankai Nissin Nova Osaka Gas Resona Holdings, Inc. Roland Sanyo Sharp Suntory Takashimaya Công ty đường sắt tây Nhật Bản
Giáo dục
Các trường tiểu học và trung học công lập ở Osaka điều hành bởi Pḥng giáo dục thành phố Osaka.
Các trường cao trung công lập được điều hành bởi Sở giáo dục tỉnh Osaka.
Thành phố Osaka có một số lượng lớn các trường đại học, nhưng do sự phát triển của các trường cao đẳng nên nhiều trường đại học đă chọn giải pháp chuyển ra ngoại thành. Osaka vẫn là trung tâm của giáo dục cấp cao ở Nhật bản, có thể so sánh với Kyoto hay Tokyo.
Đại học thành phố Osaka Đại học kinh tế Osaka Viện kỹ thuật Osaka Đại học Osaka Jogakuin Đại học Osaka Seikei Đại học SOAI Đại học Mỹ thuật Osaka
Văn hoá
Nhiều người cho rằng người dân ở Osaka có được hiểu biết là do những người không phải ở Osaka, đặc biệt là người Tokyo. Phần lớn người dân Osaka cảm thấy một sự chia rẽ lớn giữa họ với những người Nhật vùng Kanto, nhiều người phát cáu lên khi người Tokyo có thể đem Osaka ra làm tṛ cười chỉ dựa vào 1 chương tŕnh TV kể về thành phố của họ. Một ví dụ rơ ràng của chuyện này là khi nghệ sĩ hài kịch ở Tokyo (sinh ra ở Shikoku) là Saibara Rieko, trên một chương tŕnh truyền h́nh, đă cảnh báo rằng ai muốn đến Osaka th́ nên biết nước máy ở đó rất dơ bẩn và không nên uống. Điều này đă tác động mạnh tới Công ty cấp nước Osaka. Họ đă mời Saibara đến Osaka để thử một show diễn: bịt mắt bà lại và đố bà có thể nhận ra nước máy ở Osaka với nước máy ở Tokyo và nước khoáng. Tṛ thử này được chiếu trên tivi, nhưng Công ty cấp nước Osaka đă phải thất vọng v́ Saibara đă nhận ra nước ở Osaka. Tuy nhiên, một lời xin lỗi được đưa ra và Saibara nói rằng nước ở Osaka cũng không tệ lắm.
Osaka nổi tiếng với đồ ăn, có một câu dân gian nói là "bạn muốn thấy Kimono th́ đến Kyoto, c̣n muốn ăn th́ hăy đến Osaka" (京の着倒れ、大阪の食い倒れ).
Ấm thực vùng Osaka bao gồm okonomiyaki (bánh cake chiên), takoyaki (bánh bao bạch tuộc), udon (một loại ḿ), món sushi địa phương và những thức ăn Nhật bản truyền thống khác. Người ta nói có nguyên một ngành công nghiệp phục vụ ẩm thực ở Osaka, có cả những món ăn trên trung b́nh, được phục vụ nhanh mà rẻ.
Là một thành phố lớn, thành phố công nghiệp, người Osaka luôn nghĩ lúc nào cũng là giờ làm việc. Một người Osaka điển h́nh không bao giờ chờ đúng đèn giao thông để qua đường nếu ở đó không nhiều xe cộ. Họ cũng là những người đi bộ nhanh nhất Nhật Bản - tốc độ trung b́nh 1,6 m/s (hơn cả người Tokyo cũng đi nhanh nhưng với vận tốc 1,56 m/s).
Là thành phố lớn thứ ba của Nhật Bản với dân số 2,7 triệu người, Osaka thuộc đảo Honshu, nằm ngay cửa sông Yodo trên vịnh Osaka. Osaka vốn là trung tâm thương mại của Nhật Bản và bây giờ vẫn là trung tâm công nghiệp và hải cảng chính, “trái tim” của tam giác đô thị Osaka – Kobe – Kyoto. Ngoài “Cửa ngơ của Nhật Bản”, Osaka c̣n có một số biệt danh khác như: “Thành phố nước”, “Nhà bếp của Nhật”, “Thành phố sương mù”...
Một trong những nét nổi bật ở Osaka là có nhiều đền thờ, miếu, chùa chiền. Mỗi ngôi đền, mỗi ngôi chùa đều gắn liền với sự tích mà người dân Nhật đến nay vẫn c̣n sùng tín. Đền Taiheji ở Osaka được người dân Nhật cho rằng đây là nơi dừng chân thứ 13 của Phật và là 1 trong số 13 vùng đất Phật trên thế giới. Cho nên, đến nay, các gia đ́nh Nhật, khi có con lên 13 tuổi, thường dẫn chúng đến viếng vùng đất thánh này, đặc biệt vào 2 ngày 13 - 14 tháng 3 hằng năm.
Lâu đài Osaka là một trong những nơi không thể không ghé qua khi đến thành phố này. Được Toyotomi Hideyoshi khởi công xây dựng vào năm 1585, phải mất 2 năm với số thợ từ 20.000 đến 30.000 người làm việc mỗi này, lâu đài Osaka mới hoàn thành. Lâu đài Osaka được xây dựng bằng đá với ba gian trong. Một trong những tảng đá lớn của tường gian chính cao 2,8m, dài 14m. Lâu đài Osaka bị đốt năm 1616, sau đó được xây lại. Năm 1665, cũng do chiến tranh, tháp chính bị thiêu hủy và hầu hết phần kiến trúc c̣n lại của lâu đài cũng bị cháy rụi vào năm 1868. Năm 1931, tháp chính của lâu đài được nhân dân thành phố Osaka xây lại bằng bê tông cốt thép như hiện nay.
Osaka là thành phố hội tụ truyền thống và văn minh, quá khứ và hiện đại nên trở thành địa chỉ du lịch thú vị, nhất là về văn hóa, phong thủy. Giữa thế kỷ thứ 7, Osaka là thủ đô của Nhật. Thời đó, thành phố hưng thịnh này là trung tâm giao thương đường thủy của nhiều quốc gia với hệ thống sông ng̣i chằng chịt, nên được gọi là “Thành phố nước”. Những công tŕnh kiến trúc ở Nhật Bản thể hiện được yếu tố mà ngày nay châu Âu đang t́m hiểu, đó là phong thủy. Từ nhà ở cho đến công viên, vườn hoa, lâu đài và các công tŕnh lớn khác đều được người Nhật chú ư kết hợp hai yếu tố núi và sông nước, thể hiện cuộc sống hài ḥa với thiên nhiên, với môi trường.
Đến Osaka, ngoài viếng thăm nhiều đền chùa, tượng đài, lâu đài cổ, bảo tàng..., du khách c̣n được chứng kiến hồ cá nhân tạo Osaka lớn nhất nh́ thế giới. Ở phía nam Osaka có một công tŕnh mà người dân nơi đây rất tự hào – đó là đảo nhân tạo rộng 160ha. Kaiyukan (Hải Du quán) nằm trong vịnh Osaka trưng bày 35.000 loài sinh vật biển sống trong 14 bể nước lớn. Khu phố điện tử Nipponbashi náo nhiệt, khu cảng Osaka với ṭa Thủy Tinh cung tái hiện đại dương huyền ảo, ṿng xoay cao nhất thế giới giúp du khách ngắm nh́n toàn cảnh thành phố..., đều là những nơi đáng được mọi người tham quan.
Đang giữ vai tṛ quan trọng trong sự phát triển văn hóa của cả nước Nhật, Osaka c̣n nỗ lực trở thành trung tâm văn hóa quốc tế. Chính quyền thành phố Osaka đă đầu tư 664 triệu USD cho việc xây dựng một sân vận động lớn và 2,37 tỉ USD cho hệ thống tàu điện ngầm... song song với việc thúc đẩy nhiều hoạt động văn hóa, nghệ thuật, tạo cơ hội giao lưu với các quốc gia khác trên thế giới.
